27 Nisan 2015 Pazartesi

Mış Gibi

Sene başından beri hayatımızda olan ve bize yepyeni bir ufuk açan eğitimde sistem düşüncesi  araçlarını kullanmayı iyice öğrendik ve bu araçlarla boyumuzdan büyük işler yapmaya başladık bile ;) Bu araçların başlangıç olarak en kolay kullanım alanı hikaye ve metin çalışmaları. Biz de zaman zaman ders işlenişlerimizde bu araçları kullanıyoruz. 
İlk hikayemiz Mış Gibi.

 Biz kitabı dinleme metni olarak kullandık. Resim yapmayı çok seven Ramon'un kendisiyle dalga geçen ağabeyi yüzünden resim yapmayı bırakması ve ardından kız kardeşi sayesinde kendini yeniden keşfetmesini anlatan hikayeyi dinledikten sonra hikayemiz için zaman boyunca davranış grafiğimizi hep birlikte hazırladık. 
Zaman boyunca davranış grafiği Eğitimde Sistem Düşüncesi yaklaşımında (ESD) zaman boyunca değişen durumları somut olarak görebilmemizi sağlayan genellikle ilk olarak kullandığımız araç. Bu grafiği hazırlarken yatay eksende daima zaman ya da olayların oluş sırasını alıyoruz. Düşey eksende ise bu zaman boyunca değişen durumu alıyoruz. Biz Mış Gibi için olaylar boyunca Ramon'un moral durumunu incelediğimiz bir grafik hazırladık. 



İkinci aşamada bu değişimin nedenlerini somut oarak gözlemlememize yarayan stok akış diyagramını kullandık. 
Stok akış diyagramı ESD yaklaşımında kullandığımız ikinci araç. Burada bir stok ve bunu arttıran ve azaltan etmenlerimiz var. Daha kolay anlamak ve somutlaştırmak için stook bir küvet olarak düşünülebilir. Küvetin içine bir çeşmeden su dolarken altındaki delikten de su boşalıyor. Bu bir sistem ve biz sistemi herhangi bir anda durduğumuzda küvetin içindeki su miktarı o anki stok oluyor. Stok olarak su, para, elma gibi somut nesneler alınabileceği gibi duygular gibi soyut kavramlar da kullanılabilir. Stok akış diyagramının standart bir görünümü var. Her seferinde bu şema üzerinde çalışıyoruz. Diyagramın ortasında stok, sol tarafta bunu besleyen girişler diğer tarafta da azaltan çıkışlar yer alıyor. Biz hikayede Ramon'un mutluluğunun değişimini incelediğimiz için stok olarak Ramon'un mutluluğunu aldık. Bunu arttıran ve azaltan faktörleri de hep birlikte belirleyerek diyagramda uygun yerlere yazdık. 


Bir sonraki aşamada bu kez kendi mutluluğumuzun stok akış diyagramını hazırladık. Her minik kendi mutluluğunu arttıran ve azaltan faktörleri belirledi. 


Ardından hikayeyi iki bölüme ayırıp bu iki bölüm için çıkarım merdivenlerimizi hazırladık.  
Çıkarım merdiveni ESD yaklaşımında en derindeki aracımız. Merdivenin küçük yaş grupları için hazırlanan halinde en alt basamakta beş duyumuzla algıladıklarımızı belirliyoruz. Yani ne gördük, duyduk, kokladık vs. Merdivenin bir üst basamağında bu algımızla ilgili olarak ne hissettiğimizi belirliyoruz. Son basamakta ise tüm bu bilgilerin ışığında hangi eylemi gerçekleştirdiğimizi belirliyoruz. 
Biz de Ramon için çıkarım merdivenlerimizi hazırlayarak Ramon'un yaşadıklarına nasıl tepkiler verdiğini somutlaştırarak belirlemiş olduk. 


Çalışmanın son kısmında Türkçe derslerinde metin çalışmalarında en çok kullandığımız tekniklerden olan hikaye haritamızı kolayca yaparak Mış Gibi ile ilgili derinlemesine çalışmalarımızı tamamlamış olduk. 


"Peki, ESD araçları bize neler kazandırdı?" dersek cevap basit; bu araçlar bize zaman zaman karmaşık gelen sistemleri kolayca parçalara ayırıp inceleme şansı veriyor. Küçük çocukların kavrayıp yorumlamakta zorlandıkları soyut kavramları ve düşünceleri somutlaştırarak daha kolay anlamalarına yardımcı oluyor. ESD her tür ders ve kazanım işlenişinde uygulanabilecek bir araç takımı aslında. Kısaca düşünceleri somutlaştırmanın, olayların altında yatan gerçek nedenleri belirlemenin keyifli ve kolay kullanılabilen bir yolu. 
Bu yaklaşımla ilgili sayısız kaynak ve bilgi paylaşımı için http://www.egitimdesistemdusuncesi.org
adresini mutlaka incelemenizi tavsiye ederim.